مسعود زارعیان طلبه و مستندساز با اشاره به سریال «سر دلبران» ساخته محمدحسین لطیفی که در شب های ماه مبارک رمضان روی آنتن رفت بهخبرنگار مهر گفت: فضای ماه مبارک رمضان فیلمساز را به این سمت می برد که از المان های دینی استفاده کند، اما بعد از سال ها تجربه سینمایی و تلویزیونی و جلسات و کنفرانس ها فهمیده ایم فیلم دینی اثری نیست که الزامات دینی را به صورت رو و مستقیم نشان دهد.

وی ادامه داد: سریال «صاحبدلان» که آن هم ساخته لطیفی است بسیار موفق بود و از این المان های مستقیم هم استفاده نکرده بود ولی او با «سر دلبران» خواسته یک سریال مناسبتی برای ماه رمضان تولید کند که ابتدا قرار بود سال گذشته پخش شود ولی چون می خواستند کیفیت آن را بالاتر ببرند یک سال کار به تاخیر افتاد که درنهایت نتوانست رضایت مخاطب را جلب کند. با سابقه خیلی خوبی که از لطیفی وجود دارد چنین سریالی از او بعید بود و ما اثری مشاهده کردیم که شخصیت هایی رو و قصه ای کم مایه داشت.

زارعیان با اشاره به فیلمنامه این اثر اظهار کرد: ما در قصه و فیلمنامه مشکلات اساسی دیدیم و داستان غافلگیری ای برای مخاطب نداشت. همچنین شخصیت های سریال که بازیگرانی مثل جعفر دهقان، محمد کاسبی و حتی برزو ارجمند بازیگر نقش روحانی ایفاگر آنها بودند قابل پیش بینی، سطحی و نزدیک به تیپ بودند و نتوانستند مخاطب را جذب کنند که برای دیدن سریال لحظه شماری کند.

این طلبه با اشاره به محوریت یک روحانی در این سریال اظهار کرد: احتمالا هدف سفارش دهنده این بوده است که کمک کند تا قشر روحانی از طریق این سریال دیده شود و تلاش بر این بوده است که با آشنایی زدایی جذابیت ایجاد کنند. در این مسیر سراغ نهاد مسجد و سنت هایی رفتند که ما در این سال ها از آنها دور شدیم. همچنین سریال تلاش کرد که بگوید روحانیون از رسالت اصلی شان یعنی جوشیدن با مردم فاصله گرفته اند و از چهره تقدس مابانه ای که برای روحانیت بوجود آمده است فاصله بگیرد، اینها هدف های خوبی است اما سریال در انتقال آنها کاملا موفق نشده است.

وی اضافه کرد: بخشی از دلیل این اتفاق ساختاری و بخشی هم محتوایی است و اگر شخصیت های اصلی مثل روحانی بیشتر دراماتیزه می شدند باورپذیرتر بودند.  

انتقادی به بعضی از این آثار وارد است که در زندگی شخصی روحانی با همسر و خانواده اش فاصله گذاری می کنندکارگردان «مدرسه حاج‌آقا» با اشاره به بعضی از فیلم و سریال ها درباره روحانیت عنوان کرد: انتقادی به بعضی از این آثار وارد است که در زندگی شخصی روحانی با همسر و خانواده اش فاصله گذاری می کنند. سیدسلیم در این سریال و یا روحانی فیلم «طلا و مس» رفتارهایی با همسر و خانواده دارند که من به عنوان طلبه در زندگی عادی خود ندارم. ما برخوردهای سفت و سخت و فاصله گذاری هایی را با خانواده می بینیم مثلا در «طلا و مس» شخصیت روحانی "آقاسیدرضا"خطاب می شد درحالیکه ما هم با همسران خود دوست و صمیمی هستیم.

کارگردان مستند «علی ممد» افزود: گزاره ای ثابت شده است که روحانیون «سلام علیکم» و «صبحکم الله بالخیر و العافیه» می گویند و در بیرون نگاهشان به تسبیح است و بعد در منزل هم آنها را با همین گزاره ها نشان می دهند که واقعی نیست. سریال «پرده نشین» در نمایش جزییات زندگی و شخصیت یک روحانی خیلی موفق تر بود.

زارعیان با اشاره به کنش ها و فعالیت های روحانی سریال «سر دلبران» اظهار کرد: او در تمام مسایل مداخله دارد و روحانی به دلیل اینکه شخصیت اول سریال است مجبور شده است در سکانس هایی بی ربط و با ربط حضور داشته باشد درصورتیکه ما در همه جا اینقدر مداخله نداریم و در جایی که احساس تاثیرگذاری داریم مداخله می کنیم.

این مستندساز عنوان کرد: اگر خرده پیرنگ ها و خرده داستان ها درست ترسیم شده باشد می تواند مخاطب را همراه کند در غیر این صورت مفاهیم به سطح نزول می کند و شما فقط می توانید بگویید «دم این روحانی گرم که با دزد اینگونه رفتار کرد» ولی این رفتار روی مخاطب تاثیرگذاری ندارد و ما روحانی ای که نقش قهرمان را داشته باشد، نمی بینیم.

وی ادامه داد: البته این سریال تلاش کرد نشان دهد روحانی هم از همین مردم است و به طور مثال این روحانی به مردم می گوید که خودش به دعا نیاز دارد و اینها نقاط قوت کار است.

زارعیان با اشاره به نمایش روحانیت در فیلم و سریال ها به عنوان کنشگر اجتماعی اظهار کرد: تلویزیون و سینما نیازمند نمایش روحانی ای است که در ۲ حوزه هم تبلیغ و فراگیری دین و هم در حوزه اجتماعی موفق باشد. اکنون موجی بین طلبه ها راه افتاده است که کار اجتماعی کنند چون مردم نیاز دارند اما این همه وظیفه روحانی نیست شما زمانی می توانید یک روحانی اجتماعی باشید که رسالت اولیه یعنی تبلیغ دین را هم به خوبی انجام دهید.

کارگردان مستند «تجربه شیدایی» ادامه داد: از آنجایی که ما این خلا را در میان روحانیت داشته ایم فیلمسازان سراغ چنین روحانیونی می روند. قدیم علمایی در هر کوچه و محله بودند که مردم در تمام مشکلات و مسایلشان به آنها رجوع می کردند. ما علمایی مثل حجت الاسلام سیدمهدی طباطبایی داشتیم که ابتدای ماه رمضان از دنیا رفت و دو بار همه زندگی خود را برای ایتام بخشید البته هنوز هم چنین افرادی داریم.

وظیفه روحانی این نیست که پلیس و کلانتر محله باشد

این طلبه در پایان اظهار کرد: با این حال نباید از نقش علمی روحانیون در فیلمسازی غفلت شود. بعضی از دوستان من در قشر روحانیت بعد از تماشای این سریال می گفتند وظیفه روحانی این نیست که پلیس و کلانتر محله باشد و اگر اینقدر درگیر زندگی مردم باشد کی به مسایل علمی و تحقیق و حتی زندگی خود می رسد.