سیاسفید

اسم "نلسون ماندلا" كه مي آيد، "صبر" اولين كلمه اي است كه به ذهنم خطور مي كند. خبر مرگ او در 95 سالگي بسياري را در سراسر دنيا غمگين كرد كه عمدتا او را اسوه مبارزه و آزادي خواهي مي دانند. بزودي مراسم تدفين اين مبارز صبور برگزار خواهد شد و هم اكنون عده اي بر سر حضور در مراسم تدفينش و احتمال برخي ديدارها گمانه زني مي كنند.

خب قصد ندارم به او و شخصيتش يا سخنان حكيمانه اش يا حواشي مراسم تدفينش بپردازم. او زندگي پر از فراز و نشيب داشته كه گاه قابل دفاع هم نيست(!) اما ياد اين انسان صبور را بهانه مي گيرم و تنها بهانه، براي ذكر جملاتي از مولايم درباره صبر در جريان كربلا كه او الگوي صبر و استقامت است براي جهانيان از ازل تا ابد.

اربابمان حسين عليه السلام از همان ابتداي حركتش، نیروهایی را به همراهی طلبید که مقاوم باشند. در یکی از منزلگاه‌های میان راه فرمود:

«ایها الناس! فَمَن کانَ مِنکُم یَصبِرُ علی حَدِّ السَّیفِ و طَعنِ الاسِنَّةِ فَلیَقُم مَعَنا و اِلا فَلیَنصَرِف عَنّا.»

ای مردم! هر کدام از شما که تحمل تیزی شمشیر و زخم و ضربت نیزه‌ها را دارد همراه ما بماند، و الا باز گردد!

روز عاشورا در خطبه اي به يارانش مي فرمايد:

«صَبراً بَنیِ الکِرام! فَما المَوتُ الاّ قَنطرةٌ تَعبُرُ بِکم عَنِ البُوُسِ و الضَّراءِ اِلی الجَنانِ الواسِعَةِ و النَّعیمِ الدّائمَةِ»؛

صبر و مقاومت کنید، ای بزرگ زادگان! چرا که مرگ، تنها یکی است که شما را از رنج و سختی عبور می‌دهد  و به سوی بهشت گسترده و نعمت‌های همیشگی می‌رساند.

روز عاشورا پس از نماز با یاران، باز هم دعوت به صبر مي كند: «فَاتَّقوا اللهَ و اصبِروا.» یاران نیز در رجزهای خویش شعار مقاومت و پایداری سر می‌دهند. خالد بن عمر، می‌گفت: ای بنی قحطان! برای کسب رضای رحمان و رسیدن به مجد و عزت صبر کنید. سعد بن حنظله چنین رجز می‌خواند:

صبراً علی الاسیافِ و الاسِنَّه    صبراً عَلیها لِدُخُولِ الجَنَّه

برای رسیدن به بهشت، بر شمشیرها و نیزه‌ها صبر می‌کنم.

از زمزمه‌های عرفانی خود آن حضرت در واپسین دم حیات نیز که بر زمین افتاده بود، همین صبر بر قضای الهی به گوش می‌رسید: «صَبراً عَلی قَضائکَ یا ربِّ، لا اِلهَ سِواکَ... صَبراً عَلی حُکمِکَ یا غِیاثَ مَن لا غِیاثَ لَهُ.»

کسی که صبر داشته باشد، هم تحمل درد و مصیبتش بیشتر می‌شود و هم به دیگران روحیه می‌دهد.

حضرت علی علیه‌السلام مي فرمايند: «اَلصبرُ یُهَوِّنُ الفَجیعَةَ» ؛ مقاومت، فاجعه و حادثه ناگوار را آسان و قابل تحمل می‌کند.

اينها را آوردم تا به اين اشاره كنم كه اگر ماندلا محبوبيتي دارد و او را آزادي خواهان جهان دوست مي دارند، بابت صفتي است كه در فرهنگ شيعه بسيار به آن تاكيد شده و خيلي ساده آن را فراموش مي كنيم.

ماندلا در طول 27 سال زندان، که بیشتر آن را در یک سلول در جزیره روبن سپری کرد، مشهورترین چهره مبارزه علیه آپارتاید در آفریقای جنوبی شد. گرچه رژیم آپارتاید و ملت‌های طرفدار آن، وی و کنگره ملی آفریقا را کمونیست و تروریست می‌دانستند، مبارزه مسلحانه بخشی جدایی‌ناپذیر از مبارزه علیه آپارتاید بود.

او پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۰، سیاست صلح‌طلبی را در پیش گرفت، و این امر منجر به تسهیل انتقال آفریقای جنوبی به سمت دموکراسی‌ای شد که نماینده تمامی اقشار مردم باشد.

چهره و زندگی ماندلا همیشه نماد مقاومت در برابر ظلم و سلطه بوده و به همین دلیل او منبع الهام بسیاری از هنرمندان رشته‌های مختلف از سینما گرفته تا ادبیات بوده و هست.